Van groep naar gemeenschap
Veel groepen worden nog steeds onterecht bestempeld als community. Dat zou je een definitie kwestie kunnen noemen maar het is meer dan dat. Elke groep kent zijn eigen karakteristieken, dynamieken en behoeftes. Dat betekent verschillende manieren van begeleiding. Je kan je voorstellen dat het toepassen van een community aanpak op een groep die helemaal geen gemeenschapsgevoel ambieert, niet de gewenste resultaten oplevert maar wel een hoop frustratie.
Dus het herkennen van juist die behoefte van mensen binnen de groep, of dit nu een team, een project- of werkgroep, deelnemers aan een training, of een vriendenclub is, is de start van elke gemeenschap.
Commitment krijgen
In de fase daarna duurt het even voordat een groep zich tot een gemeenschap ontwikkelt. Die ontwikkeling gaat samen met de mate van commitment die mensen geven aan de groep. Hoe hoger het (bewuste) commitment, hoe hoger de interesse, de loyaliteit, de actieve betrokkenheid en daarmee de hechting en verbinding tussen mensen binnen die groep.
Juist het krijgen van dat commitment kost tijd aangezien mensen zich niet zomaar toewijden aan van alles en nog wat. Onze tijd en energie is gelimiteerd dus wegen we constant af waaraan we wel of geen commitment willen afgeven.
Commitment afgeven betekent een vastberadenheid om deel te nemen aan een activiteit of relatie, ondanks eventuele confrontaties of tegenslagen. Het vereist discipline, motivatie en toewijding en is zoveel meer dan gewoon maar ergens mee instemmen. Het gaat over een emotionele verbinding die je aangaat.
Van thema naar herkenning
Stellen dat mensen aanhaken bij een community op basis van bijvoorbeeld een thema of onderwerp is niet kloppend. Het thema is wellicht relevant om interesse te tonen, een keer een bijeenkomst bij te wonen maar commitment heb je dan nog niet. Mensen verbinden zich aan een groep wanneer ze de groep herkennen of begrijpen. Daarmee bedoel ik wanneer ze voor zichzelf een plek hebben gevonden binnen de groep. Een plek van waaruit ze iets kunnen betekenen voor de groep. En daarmee komt de community als systeem meer in beeld.
Systemisch kijken
Bij de ontwikkeling van een gemeenschap moet de groep constant met elkaar in gesprek en besluiten nemen over het waarom, wat en hoe van de groep. Tijdens dit proces van gemeenschapsvorming neemt de groep verschillende hobbels met elkaar. Dit kan zowel zorgen voor vertrouwen als voor wantrouwen. Tuckman beschrijft dit in zijn theorie over teamontwikkeling ook.
Het Bert Hellinger Insituut Nederland stelt: “systemisch werken berust op het idee dat we allemaal deel uitmaken van groepen, oftewel systemen, en dat binnen al die systemen (onbewuste) patronen en dynamieken bepalen hoe individuen zich bewegen. Die systemen zijn er als vanzelf, het eerste systeem al simpelweg doordat je geboren bent: je familie. Een klas, een sportclub, een team in een organisatie, een streek, een land, de samenleving: het zijn allemaal systemen in zichzelf. Systemisch werken zoomt uit naar het geheel en kijkt eerst naar het waarom van het vraagstuk. Welke onbewuste patronen hebben geleid tot de situatie?
Voor begeleiders van groepen die naar gemeenschappen willen uitgroeien is het goed om niet alleen deze fasen van Tuckman bewust op te zoeken en te optimaal te begeleiden maar ook om inzicht te blijven houden in hoe het nieuwe systeem zich vormt. Welke emoties, overtuigingen en verwachtingen binnen de groep ontwikkelen zich en dragen wel of niet bij aan een positieve groei van de gemeenschap. Het alleen al stilstaan met elkaar en bewust worden van patronen, dynamieken en zaken uit het verleden kan begrip en onderlinge verbinding vergroten.
Door dit te doen geef je mensen van de gemeenschap ook de kans om bewust te werken aan de vorming van de identiteit van de gemeenschap, ‘waar zijn wij van?’. En dat gevoel van eigenaarschap versterkt weer het commitment.
De komende tijd ga ik met experts op het gebied van systemisch werken en organisatieopstellingen in gesprek om samen te onderzoeken waar community building (gemeenschapsontwikkeling) en dit soort vakgebieden elkaar kunnen ondersteunen. Hopelijk gaat het helpen om community en de toepassing ervan nog beter te duiden voor organisaties en de maatschappij als geheel.